Η Πόλη φανερώνει την Ελλάδα, του Nίκου Γ. Ξυδάκη

Κάποτε στην Πόλη του ενός εκατομμυρίου κατοίκων οι διακόσιες χιλιάδες ήσαν Ρωμιοί Ορθόδοξοι, Ελληνες. Παρέμειναν πολλοί και δραστήριοι και στον 20ό αιώνα. Σήμερα στην Πόλη των 16-18 εκατομμυρίων, οι Ρωμιοί είναι τρεις χιλιάδες. Ωστόσο υπάρχουν ακόμη, λίγοι πια, ελάχιστοι, αλλά πάντα δραστήριοι, ιστορικοί, απόγονοι γένους παλαιότατου. Η φωτιά παραμένει αναμμένη στο Ζωγράφειο Λύκειο, στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο, στα φιλόδοξα κτίσματα του ύστερου 19ου αιώνα της ακμής, εκεί όπου ακόμη διδάσκονται Ελληνες φιλόσοφοι και ποιητές, από φλογερούς δασκάλους. Ενας τέτοιος Ελληνας δάσκαλος, ο Γιάννης Δερμιντζόγλου, διευθυντής του ιστορικού Ζωγραφείου, επικουρούμενος από τη Μακεδονίτισσα σύζυγό του, Ασπα Χασιώτη, φιλόλογο εκπαιδευτικό στη Θεσσαλονίκη, πάτησε πάνω στον ζείδωρο Παπαδιαμάντη και προκάλεσε μια συναρπαστική ένωση Ελλαδιτών και Ρωμιών εφήβων, ζωντάνεψε αίθουσες και εκκλησιές, πυρπόλησε καρδιές και σκέψεις.
Ενα μαθητικό συνέδριο για τον Παπαδιαμάντη, εκατό συν ένα χρόνια από το θάνατό του, ήταν η αφορμή για μια πνευματική εμπειρία που θα μείνει αξέχαστη στα παιδιά και στους μεγάλους που συμμετείχαν. Οι έφηβοι, λίγο πριν από τη μέγγενη των Πανελλαδικών, έμαθαν να βουτάνε στη λογοτεχνία και να δουλεύουν συλλογικά· άγγιξαν την Ιστορία με τα χέρια τους, την είδαν μπρος στα μάτια τους. Είδαν να ζωντανεύει η φόνισσα Φραγκογιαννού μες στην Παναγία των Βλαχερνών απ’ τη φωνή της Νένας Μεντή, άκουσαν Παπαδιαμάντη από το στόμα του Πατριάρχη λίγο μετά την ακολουθία των Χαιρετισμών, διάβασαν Παπαδιαμάντη στην ιστορική Παναγιά των Μογγόλων, στην επιβλητική Αγία Τριάδα, στην Παναγία του Σταυροδρομίου. Μπήκαν στον Ταξιάρχη στο Μέγα Ρεύμα, έψαλαν Υπερμάχω και γέμισαν με τα νιάτα τους τον ναό, πρώτη φορά ύστερα από πολλές δεκαετίες.
Θα τη θυμούνται την Πόλη τα παιδιά, ζυμωμένη με τον Δερβίση και την Αγι-Αναστασιά του Παπαδιαμάντη, Πόλη μυρολογημένη και τραγουδισμένη από τον Θωμά Κοροβίνη, διαβασμένη από τη Ζυράννα Ζατέλη και τον Κώστα Ακρίβο, θα τη θυμούνται πλεγμένη με φιλικούς οικείους συγγραφείς, με προσφιλείς δασκάλους, με τη βαθιά θεολογική σκέψη του π. Ευάγγελου Γκανά, Πόλη τραγουδισμένη από «την ακορντιόν» του φλογερού Γιάννη, την ίδια ακορντιόν που φέρνει κάλαντα παρηγοριάς στα γηροκομεία των Ρωμιών.
Η Πόλη, τεράστια, επιβλητική, με αυτοκρατορικό μεγαλείο. Αλλαγμένη πολύ από την προ δεκαπενταετίας επίσκεψη: χωρίς ένοπλους στους δρόμους, χωρίς πολλά γιγαντοπανώ με Ατατούρκ, με πλήρως εκδυτικισμένη και εμπορική την πλημμυρισμένη Ιστικλάλ, με μυριάδες νέους ανθρώπους να κατακλύζουν την πόλη και να δείχνουν το δημογραφικό σφρίγος της Τουρκίας, με πλήθος μαντίλες στις λαϊκές γειτονιές να δείχνουν τον ιδιότυπο νεοϊσλαμισμό της εποχής Ερντογάν. Τα εμπορικά κέντρα και τα καταστήματα ειδών πολυτελείας ξεχειλίζουν στα ακριβά προάστια. Καγιέν, Μερτσέντες, κλαμπ τεράστια στα παράλια του Κεράτιου και του Βοσπόρου, κλαμπ πριβέ με τριπλή πόρτα για τους νέους υπερπλούσιους. Η Τουρκία ζει το τραπεζικό της όνειρο, πιθανότατα φούσκα, αλλά ο μισθός νέου μηχανολόγου δεν ξεπερνά τα 250 ευρώ. Η δίκη του πρώην προέδρου δικτάτορα Εβρέν επίκειται. Οι Κούρδοι διαδηλώνουν στο κέντρο, και από τα αχανή slum της περιφέρειας ξεχύνονται και σπάνε όλα τα στέγαστρα συγκοινωνιών, πετροβολούν τα πούλμαν στον αυτοκινητόδρομο.
Και η Ελλάδα ιδωμένη από τους λόφους της Πόλης: οδυνηρή ασπαίρουσα οντότητα πίσω απ’ τα σύννεφα. Τη βλέπουν καθαρά οι πολλοί πια Ελληνες που κάνουν μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο Βοσπόρου, το πρώην Ροβέρτειο Κολέγιο, και στ’ άλλα πανεπιστήμια της Πόλης· τα λόγια τους, δυναμικά και με τη διαύγεια της απόστασης, μας προσφέρουν μια άλλη θέαση του υποφέροντος ελληνισμού. Τη βλέπει ολοκάθαρα την Ελλάδα, σε ιστορική προοπτική και με γεωπολιτικό βάθος, ο Ρωμιός κύριος Αρης, ο φλογερός Ελληνας, τη βλέπει σαν αλυσίδα λαθών, υποχωρήσεων, υποτέλειας, ατολμίας, επαρχιωτισμού, ο λόγος του διαφωτίζει και εγκαρδιώνει. Μας τη φανερώνουν άλλη την Ελλάδα, τα πάθη της, τη δυναμική της, οι συνομιλίες εκεί, σε μια αρχαία και σφύζουσα μητρόπολη, με ελληνικές επιγραφές μισοσβησμένες στα σοκάκια.
Φανερώνεται έτσι η Ελλάδα στο βραχύ μέλλον: για να υπάρξει, χρειαζόμαστε επειγόντως πειθαρχία. Αυτοπειθαρχία, αυτοέλεγχο, στοχοπροσήλωση, εστίαση της ζωτικότητας. Το δαιμόνιο μόνο του δεν αρκεί, μπορεί και να καταστρέφει. Μόνο δαμάζοντας το δαιμόνιο και πειθαρχώντας τους εαυτούς, θα κερδίσουμε αυτογνωσία και σχέδιο, θα έχουμε θέση στον αναδυόμενο κόσμο.

Πηγή:  http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_24/03/2012_434490

Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ - 100+1 ΧΡΟΝΙΑ

Ένα ξεχωριστό συνέδριο διοργανώθηκε με επιτυχία από το το Ζωγράφειο Λύκειο και τα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη, στο Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης, από τις 15 έως τις 18 Μαρτίου 2012, υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

«100+1 χρόνια Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από το θάνατο του "Αγίου των Νεοελληνικών Γραμμάτων" το 2011. Πανεπιστημιακοί, λογοτέχνες, ηθοποιοί, κληρικοί και δημοσιογράφοι προσέγγισαν με ανακοινώσεις και μελέτες τους τη ζωή και το έργο του μεγάλου Σκιαθίτη διηγηματογράφου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η έναρξη του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε το πρωί της Πέμπτης 15 Μαρτίου, με ομιλίες του Λυκειάρχη του Ζωγραφείου Γιάννη Δεμιρτζόγλου, της Άσπας Χασιώτη, μέλους της επιστημονικής ομάδας του συνεδρίου και Γεν. Διευθύντριας των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη, του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και χαιρετισμούς του Γενικού Προξένου της Ελλάδας στην Πόλη Νικολάου Ματθιουδάκη και του Προέδρου του ΣΥΡΚΙ Λάκη Βίγκα.

Όπως είπε στην Ηχώ της Πόλης ο Διευθυντής του Ζωγραφείου Λυκείου και μέλος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου Γιάννης Δεμιρτζόγλου, «πρόκειται για το μεγαλύτερο συνέδριο ομογενειακής παιδείας στην Πόλη και χαιρόμαστε ιδιαίτερα που φιλοξενούμε τόσο εκλεκτούς επιστήμονες και εκπροσώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Τους ευχαριστούμε θερμά για την αυθόρμητη συμμετοχή τους καθώς και όλους εκείνους που βοήθησαν στη διοργάνωση του μαθητικού συνεδρίου».

Η Άσπα Χασιώτη είπε πως «είναι αξιοσημείωτο ότι κανένας από εκείνους που κλήθηκαν να συμμετάσχουν στο συνέδριο δεν αρνήθηκε» και τόνισε ότι «είναι ιδιαίτερη χαρά που συμμετέχει στο συνέδριο και ένα σχολείο από τη Σκιάθο, την ιδιαίτερη πατρίδα του Παπαδιαμάντη».

Στο μαθητικό συνέδριο πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις, συζητήσεις αλλά και θεατρικά δρώμενα, εικαστικές και μουσικές συνθέσεις, video και εγκαταστάσεις για τις θεματικές ενότητες: Παπαδιαμάντης και θεολογία, ο Παπαδιαμάντης και η ελληνική πολιτισμική παράδοση, Παπαδιαμάντης και γλώσσα, Παπαδιαμάντης και Ανατολή, ο Παπαδιαμάντης στο σχολείο, Παπαδιαμάντης και παιδιά, ο Παπαδιαμάντης από την ιστορία στη λογοτεχνία, Παπαδιαμάντης και εθνική ταυτότητα, Παπαδιαμάντης και Έλληνες δημιουργοί. Η Άσπα Χασιώτη τόνισε ότι «αν και ο Παπαδιαμάντης δεν έχει ως επίκεντρο την Πόλη παρόλα αυτά το στοιχείο της ανατολής είναι διάχυτο στο έργο του μέσα από έμμεσες αναφορές και υπαινιγμούς γεγονός που μας ώθησε να οργανώσουμε και το συνέδριο με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 ετών από το θάνατό του. Αυτές οι πτυχές του έργου του, μεταξύ άλλων, θα επιχειρηθούν να αναδειχθούν κατά τις εργασίες του συνεδρίου».
Είναι χαρακτηριστικό πως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης παρότι μιλούσε και μετέφραζε αγγλικά και γαλλικά, ουδέποτε ταξίδεψε εκτός του περιορισμένου γεωγραφικά στην εποχή της ζωής του (1851-1911) ελληνικού κράτους, και ούτε βεβαίως στην Κωνσταντινούπολη, αλλά όπως κατατέθηκε ήδη ως «ενδεικτική λεπτομέρεια» στο συνέδριο, το πρώτο του λογοτεχνικό κείμενο (Η Μετανάστις - μυθιστόρημα σε συνέχειες) δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης, σε συνέχειες, στο διάστημα από 23 [Αυγούστου]/4 Σεπτεμβρίου 1879 έως 22 [Δεκεμβρίου]/3 Ιανουαρίου 1880, με την υπογραφή « Α. Πδ».Το μαθητικό συνέδριο περιλάμβανε και μερικές καινοτόμες εκδηλώσεις όπως αναγνώσεις διηγημάτων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε εκκλησίες της Πόλης (Αγία Τριάδα Ταξίμ-Πέρα, Παναγία Εισοδίων του Πέρα, Παναγία της Μουχλιώτισσας, Παναγία των Βλαχερνών). Την Παρασκευή 16 Μαρτίου το πρωί, μετά την ακολουθία των Γ' Χαιρετισμών στην Παναγία των Βλαχερνών, μέσα στο ναό, διάβασαν αποσπάσματα από το έργο του Παπαδιαμάντη ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και οι ηθοποιοί Άγγελος Αντωνόπουλος και Νένα Μεντή. Σε άλλους ναούς διάβασαν οι συγγραφείς Ζυράννα Ζατέλη, Θωμάς Κοροβίνης, Κώστας Ακρίβος και μαθητές. 

Στο συνέδριο συμμετείχαν τα τρία ομογενειακά σχολεία της Πόλης καθώς και 12 σχολεία (δημόσια και ιδιωτικά) από την Ελλάδα και περισσότεροι από 150 μαθητές. Στις αίθουσες του Ζωγραφείου λειτούργησε έκθεση ζωγραφικής μαθητών με θέμα «100+1 χρόνια Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης».

Ὁμιλία

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου

κ. κ. Βαρθολομαίου

κατὰ τὸ Συνέδριον

"Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης 100+1 Χρόνια"

(Πόλις, 15 Μαρτίου 2012)

Ἐλλογιμώτατοι Καθηγηταί,

Ἀγαπητοὶ μαθηταί,

Μὲ πολλὴν χαρὰν εὑρισκόμεθα καὶ πάλιν εἰς τὴν φιλόξενον αὐτὴν αἴθουσαν τοῦ Ζωγραφείου, ἑνὸς ἐκ τῶν ἱστορικῶν ἐκπαιδευτηρίων τῆς Πόλεώς μας, διὰ νὰ χαιρετίσωμεν τὸ συνέδριον τὸ ὁποῖον ὠργανώθη καὶ πραγματοποιεῖται ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου μὲ τὴν συμμετοχὴν πολλῶν καὶ διακεκριμένων ἐπιστημόνων καὶ ὁμιλητῶν, τοὺς ὁποίους καὶ καλωσορίζομεν μετὰ πολλῆς ἀγάπης καὶ τιμῆς εἰς τὴν Πόλιν μας.
Ἀφορμὴν διὰ τὴν ὀργάνωσιν τοῦ συνεδρίου ἀποτελεῖ ἡ ἀφιέρωσις τοῦ διαρρεύσαντος ἔτους 2011 εἰς τὴν μεγάλην μορφὴν τῶν νεοελληνικῶν γραμμάτων, εἰς τὸν Σκιαθίτην πεζογράφον Ἀλέξανδρον Παπαδιαμάντην, μὲ τὴν εὐκαιρίαν τῆς συμπληρώσεως ἑκατὸν ἐτῶν ἀπὸ τοῦ θανάτου αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ ἡ μεγάλη ἀπήχησις τοῦ ἔργου του, τὸ ὁποῖον ἀγγίζει τὰς ἐσωτέρας χορδὰς τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἰδιαιτέρως τῶν Ἑλλήνων.
Καὶ δὲν θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ μὴ συμβαίνῃ τοῦτο, ἐφ᾽ ὅσον ὁ ἴδιος ὁ Παπαδιαμάντης, ὁ ἴδιος ὁ κύρ-Ἀλέξανδρος, ὅπως συχνάκις ἀποκαλεῖται μέχρι τῆς σήμερον ἀπὸ τοὺς φίλους καὶ τοὺς θαυμαστὰς τοῦ ἔργου του, ὑπῆρξε μία εὐαίσθητος καὶ ποιητικὴ φύσις, ἡ ὁποία συνεκινεῖτο ἀπὸ τὴν γνησιότητα τῶν ἁπλῶν καὶ ταπεινῶν ἀνθρώπων, ἀπὸ τὸ κάλλος τῶν παραδόσεων καὶ τῶν ἐθίμων τοῦ Γένους ἡμῶν, ἀπὸ τὴν ὡραιότητα καὶ τὴν μαγείαν τῆς φύσεως, καὶ ἐξέφραζε τὴν ἀγάπην καὶ συγκίνησίν του αὐτὴν γλαφυρῶς καὶ ρεαλιστικῶς διὰ τῶν διηγημάτων καὶ πεζογραφημάτων του, μεταφέρων τοιουτοτρόπως καὶ εἰς ἡμᾶς εἰκόνας καὶ βιώματα τῆς ἐποχῆς του.
Ὡς καὶ ἄλλοτε ἔχομεν δηλώσει, παιδιόθεν ἀγαπούσαμε τὴν ποίησιν, καὶ ὡς μαθητὴς ἠσχολούμεθα μὲ τὴν ἀνθολόγησιν ἔργων αὐτῆς, διότι ἡ γνησία ποίησις ἀποτελεῖ αἶνον πρὸς τὸν ποιητὴν τοῦ σύμπαντος κόσμου Θεὸν καὶ ἔκφρασιν τῶν ἀποκρύφων τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς καὶ ὑποστάσεως.
Ἄν καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης ὑπῆρξε κατ᾽ ἐξοχὴν πεζογράφος, δὲν διέφερε πολὺ ἀπὸ ποιητὴν χάρις «εἰς τὴν μαγείαν τῶν λέξεων καὶ τῶν φράσεων» τὰς ὁποίας χρησιμοποιεῖ, ὡς εὐστόχως παρατηρεῖ ἕνας ἐκ τῶν μελετητῶν τοῦ ἔργου του.
Δὲν εἶναι, ἄλλωστε, τυχαῖον ὅτι δύο ἐκ τῶν μεγαλυτέρων νεοελλήνων ποιητῶν τὸν θαυμάζουν καὶ τὸν ἐγκωμιάζουν: ὁ εἷς ἐξ αὐτῶν εἶναι ὁ Κωνσταντῖνος Καβάφης, ὁ ὁποῖος τὸν ἐχαρακτήρισεν ὡς «τὴν κορυφὴν τῶν κορυφῶν», καὶ ὁ ἕτερος εἶναι ὁ Ὀδυσσεὺς Ἐλύτης, ὁ ὁποῖος τὸν ἀναφέρει εἰς τὴν ποιητικὴν σύνθεσίν του «Ἄξιόν ἐστι» ὁμοῦ μετὰ τοῦ ποιητοῦ Διονυσίου Σολωμοῦ, προτρέπων: «ὅπου καὶ νὰ σᾶς βρίσκει τὸ κακό, ἀδελφοί, … μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμὸ καὶ μνημονεύετε Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη». Εἰς τὸν Σκιαθίτην πεζογράφον ὁ Ἐλύτης ἀφιέρωσε καὶ ἕνα δοκίμιον ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἡ μαγεία τοῦ Παπαδιαμάντη», εἰς τὸ ὁποῖον μεταξὺ ἄλλων παρατηρεῖ: «Ἡ ποιητικὴ νοημοσύνη τοῦ Παπαδιαμάντη διατρέχει τὶς σελίδες του, συνεγείρει καὶ μαγνητίζει τὶς λέξεις, τὶς ὑποχρεώνει νὰ συναντηθοῦν σὲ μία φράση ὅπως ὁ ἀέρας τὰ λουλούδια σ᾽ ἕναν ἀγρό», καὶ τονίζει τὴν καθαρότητα, τὴν λιτότητα, τὴν εὐγένεια, τὸ ἦθος τῆς γραφῆς του καὶ τὸ φῶς τῆς ψυχῆς του.
Πάντα ταῦτα ἑλκύουν τοὺς ἀναγνώστας καὶ μελετητὰς τοῦ ἔργου τοῦ Παπαδιαμάντη καὶ ἀποδεικνύουν ὅτι ὄντως ἀνήκει εἰς τὴν χορείαν τῶν μεγάλων δημιουργῶν τῆς νέας ἑλληνικῆς λογοτεχνίας, διότι τὰ πεζογραφήματά του δὲν μαγεύουν μόνον τὴν καρδίαν μας, ἀλλὰ γοητεύουν τὸ πνεῦμα μας, ἠρεμοῦν τὴν ψυχήν μας, διδάσκουν τὴν ἀκρίβειαν τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, ποιοῦν ἦθος καὶ μᾶς κάνουν κοινωνοὺς τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς του, οἱ ὁποῖοι παρὰ τὰς δυσκόλους συνθήκας τὰς ὁποίας ἀντιμετώπιζον, ἔζων εὐτυχεῖς ἐν τῇ ὀλιγαρκείᾳ καὶ ἁπλότητι αὐτῶν.
Ὁ σύνδεσμoς τοῦ Παπαδιαμάντη μὲ τὴν Κωνσταντινούπολιν ἀνάγεται εἰς τὰ πρῶτα ἔτη τῆς λογοτεχνικῆς του δραστηριότητος, ἀπὸ τῆς δημοσιεύσεως τοὐτέστι κατὰ τὸ ἔτος 1879 τοῦ ἱστορικοῦ μυθιστορήματός του «Ἡ μετανάστις» εἰς τὴν ἐφημερίδα «Νεολόγος» τῆς Πόλεώς μας, τὴν ὁποίαν ἠγάπα καὶ διὰ τὴν ὁποίαν γράφει εἰς κείμενόν του διὰ τὴν ἐπέτειον τῆς ἐννεακοσιετηρίδος τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅτι ἐνταῦθα, εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, δηλαδή, «ζῇ καὶ θάλλει ἡ ἱερὰ παράδοσις τοῦ μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ» καὶ «ἔχει τὴν κοιτίδα» της «μία ὑψηλὴ ποίησις, ἡ ποίησις ἡ χριστιανική, ἥτις δὲν ἔπαυσε ποτὲ νὰ ἐμπνέῃ καὶ νὰ παρηγορῇ τοὺς θιασώτας αὐτῆς ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ βίῳ».
Ἔκτοτε ὁ Ἀλεξάνδρος Παπαδιαμάντης συνεχίζει νὰ εἶναι παρὼν εἰς τὰ ἐνδιαφέροντα καὶ τὰς μελέτας τῆς ἐνταῦθα Ὁμογενείας, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ σχολικὰ ἀναγνώσματα, συνεχίζει νὰ διδάσκῃ μὲ τὴ σεμνότητα καὶ τὸ ἦθος, τὸ ὁποῖον ἀποπνέουν τὰ πεζογραφήματά του, συνεχίζει νὰ διδάσκῃ τὸν πλοῦτον τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, συνεχίζει νὰ δίδῃ ἀφορμὰς δι᾽ ἐμβάθυνσιν εἰς τὸ ἔργον καὶ τὴν ζωήν του.
Μίαν τοιαύτην ἀφορμὴν ἀποτελεῖ καὶ τὸ παρὸν συνέδριον, τὸ ὁποῖον, ὡς ἐμφαίνεται τόσον ἐκ τῆς διαρκείας του ὅσον καὶ ἐκ τοῦ πλουσίου προγράμματός του, θὰ ἐμβαθύνῃ καὶ θὰ ἀναδείξῃ πλείστας ὅσας πτυχὰς τοῦ ἔργου τοῦ μεγάλου Σκιαθίτου λογοτέχνου, χρησίμους καὶ ἐπωφελεῖς δι᾽ ὅλους τοὺς συμμετέχοντας, καὶ ἰδιαιτέρως διὰ τοὺς μαθητὰς καὶ τὰς μαθητρίας τῶν Σχολείων, ἐξ Ἑλλάδος καὶ ἐντεῦθεν, οἱ ὁποῖοι μετέχουν εἰς τὸ ὡραῖον τοῦτο συνέδριον, τὸ πραγματοποιούμενον εἰς τὴν βασιλίδα τῶν Πόλεων.
Μετὰ πολλῆς ἀγάπης ὑποδεχόμεθα ἅπαντας, μαθητὰς καὶ καθηγητάς, οἱ ὁποῖοι ἦλθον μὲ τὴν εὐκαιρίαν τοῦ συνεδρίου τούτου εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, καὶ τοὺς εὐχαριστοῦμεν, ὡς καὶ τὸν δραστήριον διευθυντὴν τοῦ Ζωγραφείου, διὰ τὴν πρωτοβουλίαν των, ἡ ὁποία μᾶς δίδει μεγάλην χαράν, καὶ εἰς ἡμᾶς καὶ εἰς τὴν ἐνταῦθα Ὁμογένειαν καὶ εἰς τοὺς μαθητὰς τῶν ἐκπαιδευτικῶν καθιδρυμάτων τῆς Πόλεώς μας, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται τοιουτοτρόπως εἰς στενοτέραν ἐπαφὴν μὲ τοὺς ἐξ Ἑλλάδος συμμαθητάς των, γεγονὸς τὸ ὁποῖον κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη ἀποτελεῖ μίαν εὐχάριστον καὶ αἰσιόδοξον πραγματικότητα.
Ταὐτοχρόνως, συγχαίρομεν καὶ τὰ ἐν Θεσσαλονίκῃ ἐκπαιδευτήρια "Μαντουλίδη" καὶ τὴν γενικὴν διευθύντριαν αὐτῶν Ἐλλογιμωτάτην κυρίαν Ἀσπασίαν Χασιώτου - Δεμιρτζόγλου, διακεκριμένην φιλόλογον, διδάκτορα τῆς νεοελληνικῆς φιλολογίας, καὶ ἀκάματον ἐκπαιδευτικόν, ἡ ὁποία ὑπῆρξεν ἡ συντονίστρια τῆς προσπαθείας ταύτης.
Εὐχαριστοῦμεν εἰσέτι καὶ τοὺς εἰσηγητὰς τοῦ συνεδρίου δι᾽ ὅσα ἐνδιαφέροντα θὰ μᾶς ἀνακοινώσουν, καὶ ἅπαντας τοὺς παντοιοτρόπως συμβαλόντας εἰς τὴν ὀργάνωσιν καὶ πραγματοποίησιν τοῦ συνεδρίου «100+1 χρόνια Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης».
Κατακλείοντες, ἀπονέμομεν εἰς πάντας τοὺς ἀγαπητοὺς παρόντας τὴν πατρικὴν καὶ Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐλογίαν, εὐχόμενοι ἐπιτυχῆ τὴν διεξαγωγὴν τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου, καὶ ἐπικαλούμεθα τὴν χάριν καὶ τὸν φωτισμὸν τοῦ Θεοῦ ἐπὶ πάντας ὑμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ ἔργα σας.

Πηγή: http://fanarion.blogspot.com/2012/03/1001.html

Τὸ νέο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ «Θεολογία» (τόμος 82, τεῦχος 4, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2011) εἶναι ἀφιερωμένο στὸν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Ἕναν αἰῶνα μετὰ τὴν κοίμησή του ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης παρουσιάζει τὸ ἐκπληκτικὸ φαινόμενο μιᾶς θαυμαστῆς ἀντοχῆς καὶ μιᾶς αὔξουσας βιβλιογραφίας γύρω ἀπὸ τὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο του. Ἡ ἔρευνα στρέφεται τώρα καὶ στὶς μεταφράσεις ποὺ ἐκπόνησε ὁ Παπαδιαμάντης, οἱ ὁποῖες φωτίζουν καὶ διευρύνουν τὴν ἐργογραφία του. Ἐξ ἄλλου, ἡ ερμηνευτικὴ καὶ πλουραλιστικὴ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου του φαίνεται πὼς ὑπερβαίνει πλέον τὴν παλαιὰ ἀντίληψη ποὺ τὸν στένευε ἄλλοτε στὸν ὁρίζοντα τῆς ποιητικῆς ἠθογραφίας καὶ ἄλλοτε στὸ πλαίσιο τῆς θρησκευτικῆς γραφικότητας τῆς ἀγροτοπαραδοσιακῆς κοινωνίας. Μιὰ σημαντικὴ στροφὴ στὴν ἑρμηνευτικὴ μελέτη τοῦ ἔργου του ἀποκαλύπτει στὶς μέρες μας καίριες θεολογικὲς ὄψεις τῆς λογοτεχνικῆς ἰδιοφυΐας τοῦ Σκιαθίτη. Πρόκειται γιὰ τὸν ἐκκλησιαστικό, δηλονότι τὸν ὅλο Παπαδιαμάντη, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ συγγραφέας χαράσσει τὶς πνευματικές του ρίζες καὶ προϋποθέσεις στὸν Λαμπριάτικο Ψάλτη καὶ οἱ ὁποῖες διαπερνοῦν ὁλόκληρο τὸ ἔργο του. 

Στὸ Προλογικὸ μὲ τίτλο «Φωνὴ ἐκ βαθέων ἀναβαίνουσα. Ἡ δοξολογικὴ θεολογία τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη» ὁ Σταῦρος Γιαγκάζογλου ἀναδεικνύει μὲ συντομία ὄψεις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους στὸ ἔργο τοῦ Σκιαθίτη. Στὸ πρῶτο κείμενο τοῦ ἀφιερώματος μὲ τίτλο «Ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα καὶ ὁ Παπαδιαμάντης» ὁ Μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος, ἀφοῦ ἀναλύει τὰ γνωρίσματα τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας (βιβλική, ἐσχατολογικὴ κ.λπ.) ἀναδεικνύει τὴ σχέση τοῦ Παπαδιαμάντη πρὸς τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Ὁ Ἀνέστης Κεσελόπουλος στὸ κείμενό του μὲ τίτλο «Ἡ Ἐκκλησία στὸν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη» ἀποτυπώνει τὸν τρόπο ποὺ περιγράφεται ἡ Ἐκκλησία στὸ ἔργο τοῦ λογοτέχνη. Ὁ π. Δημήτριος Τζέρπος στὸ μελέτημά του μὲ τίτλο «Ὀρθόδοξο ἱερατικὸ ἦθος. Διδάγματα ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη», ἀφοῦ προβεῖ σὲ μιὰ πολὺ σύντομη ἀναφορὰ στὶς ποικίλες ἐπικρίσεις ποὺ δέχθηκε τὸ ἔργο τοῦ Παπαδιαμάντη, ἀναφέρεται σὲ ἐπιμέρους περιγραφὲς ἱερατικῶν μορφῶν. Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος στὸ μελέτημά του μὲ τίτλο «Ἡ Ρωμηοσύνη τοῦ Παπαδιαμάντη» ἐξετάζει τὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο τοῦ Σκιαθίτη συγγραφέα ὡς ἔκφραση τῆς ἐκκλησιαστικῆς καὶ φιλοκαλικῆς παράδοσης στὸ πλαίσιο τῆς Ρωμηοσύνης. Ὁ Δημήτρης Μαυρόπουλος στὸ ἄρθρο του «Ἡ ὁδὸς καὶ ὁ ἱερὸς ἄξων στὸ ἔργο τοῦ Παπαδιαμάντη» ἀναδεικνύει τοὺς βασικοὺς πνευματικοὺς ἄξονες τοῦ ἔργου τοῦ Παπαδιαμάντη σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς προτεραιότητες τῆς μεταπρατικῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας τοῦ 19ου αἰ. Ὁ Ἄγγελος Καλογερόπουλος στὸ μελέτημά του «Ὁ Παπαδιαμάντης καὶ ἡ ἐμμονὴ στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση ὡς ἡ κατ᾽ ἐξοχὴν καινοτομία» παρουσιάζει τὸ ἔργο καὶ τὶς ἀπόψεις τοῦ Σκιαθίτη γιὰ ἐπιμέρους ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα μέσα ἀπὸ τὴν ὀπτικὴ τῆς παλινδρόμησης μεταξὺ νεωτερισμοῦ καὶ παραδόσεως. Ὁ Παναγιώτης Ὑφαντὴς στὸ ἄρθρο του «Μεταξὺ ἀκαδημαϊκῆς σφύρας καὶ μοναστικοῦ ἄκμονος. 

Ὁ Παπαδιαμάντης στὸ θεολογικὸ στόχαστρο» πραγματοποιεῖ μιὰν ἐπισκόπηση τῶν «θεολογικῶν» κριτικῶν ποὺ δέχθηκε, καταλήγοντας σὲ μιὰν ἰσορροπημένη κριτικὴ ἀξιολόγησή τους. Ὁ Σωτήρης Γουνελᾶς στὸ κείμενό του μὲ τίτλο «Ἡ δοξαστικὴ θεολογία τοῦ Παπαδιαμάντη» περιγράφει μὲ γλαφυρὸ τρόπο τὰ θεμελιώδη θεολογικὰ στοιχεῖα τοῦ ἔργου του. Ὁ π. Λάμπρος Καμπερίδης στὸ ἄρθρο του μὲ τίτλο «Ἐκ τῶν κατὰ Παπαδιαμάντην ζητουμένων: Πῶς ἠλλοιώθη τὸ κάλλος τῆς φύσεως;» ἐπιχειρεῖ νὰ ἀνιχνεύσει τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους, κατὰ τὸν Παπαδιαμάντη, τὸ κακὸ καὶ ἡ ἁμαρτία παρεισδύει στοὺς κόλπους τῆς ἀνείπωτης ὀμορφιᾶς καὶ μαγείας τῆς φύσης. Ὁ Λάμπρος Σιᾶσος στὸ κείμενό του «῾Νοῦς ἀψηλός, ὀξύπτερος᾽. Ἀρχαῖος ἀλφάβητος γιὰ τὴν ἀνάγνωση τῆς Φόνισσας» προτείνει ὁρισμένα στοιχεῖα ἀπὸ τὴν φιλοσοφικὴ καὶ θεολογικὴ παράδοση ὡς ἐργαλεῖα γιὰ τὴν σύγχρονη ἀνάγνωση τῆς «Φόνισσας». Στὸ μελέτημα μὲ τίτλο «Παπαδιαμαντικὴ φιλανθρωπία: τὸ θέμα τῆς αὐτοκτονίας», ὁ Ἄγγελος Μαντᾶς ἐπιχειρεῖ νὰ παρουσιάσει τὸ ἐκκλησιαστικὸ καὶ ψυχοκοινωνικὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο παρουσιάζονται οἱ σχετικὲς μὲ τὸ ζήτημα τῆς αὐτοκτονίας ἀπόψεις τοῦ Σκιαθίτη λογοτέχνη. Ὁ Δημήτριος Τριανταφυλλόπουλος στὸ ἄρθρο του «Ἀνάμεσα στὸ χεῖλος τῆς Κολάσεως καὶ στὰ χέρια τοῦ Ἐλεήμονος Θεοῦ. Ἀπὸ τὸν πρίγκιπα τῶν μελωδῶν στὸ ἡδύμολπο τρυγόνι τῆς Σκιάθου» ἀποπειρᾶται νὰ διερευνήσει, πέραν τῶν συνήθων κοινωνιολογικῶν ἢ ἰδεολογικῶν ἀναγνώσεων, γιατί στή «Φόνισσα» ἢ σὲ ἄλλα ἔργα καὶ μεταφράσεις του ὁ Παπαδιαμάντης δὲν προχωρεῖ σὲ μιὰ ξεκάθαρη καταδίκη ἀκραίων ἐγκληματικῶν συμπεριφορῶν, ἐπιδεικνύοντας μιὰν ἰδιαίτερα φιλάνθρωπη στάση. Ὁ Μανόλης Βαρβούνης στὸ ἄρθρο του «Ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης καὶ ἡ Κολλυβαδικὴ θεώρηση τῆς ἑλληνικῆς λαϊκῆς λατρείας» ἐπιχειρεῖ νὰ ἀπαντήσει σὲ ἐρωτήματα ποὺ ἀφοροῦν στὴν πνευματικὴ σχέση τοῦ λογοτέχνη μὲ τὸ κίνημα τῶν Κολλυβάδων. Ὁ Νίκος Τριανταφυλλόπουλος μὲ τὸ ἄρθρο του «Ὁ Παπαδιαμάντης καὶ ὁ Μεγάλος Κανόνας. Μαρτυρία καὶ σχόλια γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη» σχολιάζει ἕνα κείμενο-μαρτυρία ὅπου ἀναδεικνύεται ἡ βαθιὰ μέχρι ἀπομνημονεύσεως γνώση ἀπὸ τὸν Παπαδιαμάντη τοῦ Μεγάλου Κανόνα τοῦ Τριωδίου. Ὁ Δημήτρης Κοσμόπουλος στὸ κείμενό του «Ὁ φάρος καὶ ὁ λιμήν» ἰχνογραφεῖ μὲ γλαφυρότητα ὄψεις τοῦ χαρακτήρα καὶ τῆς προσωπικότητας τοῦ Παπαδιαμάντη. Ὁ Στέλιος Παπαθανασίου στὸ ἄρθρο του «Παπαδιαμάντης κοινωνιολογικός: ῾Ταῦτα ὅλα βασίζονται ἐπὶ τῆς πραγματικότητας᾽» ἐξετάζει κοινωνιολογικὲς ὄψεις τοῦ ἔργου τοῦ Σκιαθίτη συγγραφέα. Στὸ μελέτημά του μὲ τίτλο «Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ Παπαδιαμάντη» ὁ Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος σκιαγραφεῖ τὴ διαδρομὴ καὶ τοὺς προσανατολισμοὺς τοῦ Παπαδιαμάντη στὸ πλαίσιο τῆς ἑλληνικῆς πραγματικότητας τοῦ τέλους τοῦ 19ου καὶ τῶν ἀρχῶν τοῦ 20οῦ, ὅπου κυριαρχεῖ μιὰ σύγχυση ταυτότητας μεταξὺ ἐκδυτικισμοῦ καὶ ἀνατολικῆς Ρωμηοσύνης, ἐπιχειρώντας νὰ ἀναδείξει τὴν ἐπικαιρότητα τοῦ λογοτέχνη στὶς μέρες μας. Ἡ Σπυριδούλα Ἀθανασοπούλου-Κυπρίου στὸ ἄρθρο της μὲ τίτλο «Παρατηρώντας τὸν πόνο τῶν ἄλλων. Ἡ εὐθύνη τοῦ χριστιανοῦ ἀναγνώστη μὲ αφορμὴ τὸ διήγημα τοῦ Παπαδιαμάντη ῾Ὁ Γάμος τοῦ Καραχμέτη᾽» μὲ ἀφετηρία τὴν κοινὰ ἀποδεκτὴ διασύνδεση τοῦ λογοτέχνη μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση ἐπιχειρεῖ νὰ ἐξετάσει τὴν θεολογικὴ σημασία τοῦ πόνου καὶ τῆς θυσίας τοῦ ἄλλου. Ἡ Χρυσὴ Καρατσινίδου στὸ ἄρθρο της μὲ τίτλο «Οἱ μεταφράσεις τοῦ Παπαδιαμάντη ῾κατὰ τὸ θεῖον ῥῆμα᾽» ἐπιθυμεῖ νὰ δώσει μὲ συγκεκριμένα παραδείγματα μιὰ γεύση γιὰ τὸ εἶδος τοῦ ἐμπνευσμένου μεταφραστικοῦ ἔργου τοῦ λογοτέχνη, τὸ ὁποῖο δὲν περιορίζεται σὲ λεξιλογικὲς προσαρμογές, ἀλλὰ καὶ σὲ ὁρισμένη διατύπωση θεολογικῶν θέσεων. Ὁ Παναγιώτης Δόικος στὸ κείμενό του «Ἡ λογικὴ τῆς ὐποκειμενικῆς ἔντασης τῶν μορφῶν: Ὑπὸ τὴν βασιλικὴν δρῦν τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη» ἐπιχειρεῖ νὰ ἐξετάσει τὴ λογικὴ τῆς ὑποκειμενικής ἔντασης τῶν μορφῶν στὸ ἐν λόγῳ διήγημα. 

Στὴ συνέχεια ἡ Βασιλικὴ Λαμπροπούλου καταγράφει τόν «Ἀπολογισμὸ τοῦ Γ’ Διεθνοῦς Συνεδρίου γιὰ τὸν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη» ποὺ ἔλαβε χώρα στὴν Σκιάθο καὶ τὴν Ἀθήνα τὸν περασμένο Σεπτέμβριο καὶ Ὀκτώβριο. Τὸ ἀφιέρωμα ὁλοκληρώνεται μὲ μιά «Ἐνδεικτικὴ Βιβλιογραφία Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη ἔτους 2011» τὴν ὁποία ἐπιμελεῖται ἡ Βασιλικὴ Λαμπροπούλου. Τὸ τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ συμπληρώνεται μὲ τὶς πλούσιες μόνιμες στῆλες. Τὰ Θεολογικὰ Χρονικά, ὅπου περιλαμβάνονται ἀναφορὲς σὲ ἐπιστημονικὰ συνέδρια, θεολογικὰ γεγονότα, ἀνακοινωθέντα καὶ πορίσματα συνοδικῶν συνδιασκέψεων, τὰ Περιοδικὰ Ἀνάλεκτα, ὅπου γίνεται σύντομη ἐπισκόπηση τῶν ἑλληνικῶν καὶ ξένων θεολογικῶν περιοδικῶν, τὸ Βιβλιοστάσιον, ὅπου δημοσιεύονται βιβλιοκριτικὰ δοκίμια καὶ παρουσιάσεις θεολογικῶν μονογραφιῶν, βιβλίων καὶ λοιπῶν ἐκδόσεων καί, τέλος, τὸ Ἀναλόγιον, ὅπου δημοσιεύεται ἐνημερωτικὸ δελτίο πρόσφατων θεολογικῶν ἐκδόσεων.

Τὸ ἑπόμενο 1ο τεῦχος τῆς Θεολογίας γιὰ τὸ ἔτος 2012 θὰ εἶναι ποικίλης θεολογικῆς ὕλης καὶ θὰ κυκλοφορήσει τὸν προσεχῆ Ἀπρίλιο. 

 

Πηγή: http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2012/03/blog-post_01.html